ՄԱԹԵՄԱՏԻԿԱԿԱՆ ՊԱՏԿԵՐԱՑՈՒՄՆԵՐԻ ՁԵՒԱՎՈՐՄԱՆ ՄԵԹՈԴԻԿ
Շատ հաճախ մենք համոզված ենք, որ եթե երեխան գիտի հաշվել մինչև 10-ը, ավելի շուտ՝ մինչև 100-ը, ապա 1-ին դասարանում նա մաթեմատիկայից դժվարություն չի ունենա։ Բայց լինում է այնպես,որ գնալով դպրոց, աստիճանաբար իջնում է նրա առաջադիմությունը։Դրա համար պետք է ճիշտ կողմնորոշվել և աջակցել նրանց, օգնել երեխաներին տրամաբանված մտածել, վերլուծել, բացահայտել, կատարել պարզ մաթեմատիկական ընդհանրացումներ,ձևավորել ճանաչողական հետաքրքրություն, նոր բան իմանալու ցանկություն և սովորություն։
Կարևոր է սովորեցնել նաև հաղորդակցվել հասակակիցների և մեծահասակների հետ, ընդգրկվել միասնական խաղերի և ընդհանուր գործունեության մեջ։
Գեղեցիկ և զվարճալի նկարները, տրամաբանական խնդիրները երեխաների մեջ հետաքրքրություն և սեր կարթնացնեն։
Երեխաներին առաջանդրանքները ուսուցանվում են պարզից բարդ սկզբունքով։Առաջանդրաքները պետք է պետք է հագեցված լինեն ժամանկակից մաթեմատիկայի հետաքրքրքաշարժ տարրերով և նպաստեն առարկաների մեծության, հատկանիշների, երկրաչափական ձևերի ծանոթացմանը, ժամանակի զգացողության և տարածական հասկացությունների ճշտմանը։ Առաջադրանքները տրվում են երեխաների ուժերին համապատասխան՝ ոչ չափազանց դժվար, ոչ էլ՝ հեշտ։Երեխայի հետ աշխատելիս պետք է նկատել՝ ինչն է նրա համար դժվար, ինչը՝ հեշտ և հենվելով այդ դիտարկումների վրա՝ փոխել առաջադրանքը։ Եվ պետք է հիշել, որ «պարապմունքները» յուրօրինակ խաղեր են, որոնք պետք է անցկացվեն հետաքրքրությամբ և գրավիչ, զգացմունային ու ջերմ մթնոլորտում։ Պարապմունքները կարելի է անցկացնել ինչպես անհատական, այնպես էլ խմբով։ Երկուսի դեպքում երեխան պետք է իմանա․
․ Ի՞նչ է անում և ինչու՞։
․ Հասկանա՝ ի՞նչ են ակնկալում իրենից։
․ Երեխան վստահ լինի, որ մեծահասակը աջակցելու և օգնելու է։
Վարժությունները կատարելիս, չմիջամտելով պետք է լսել երեխայի բոլոր հնարավոր պատասխանները, հետո նոր կառուցել նրա մաթեմատիկական խոսքը։ Վարժություններն ամրապնդելիս պետք է ուշադրություն դարձնել , որ նա հետո ինքնուրույն կարողանա փորձարկել խնդրի վճռման նոր տարբերակները և խաղանյութի ընտրություն կատարի։ Եթե երեխան տրամադրված չէ պարապել, նրան չպետք է ստիպել։ Կարևորը երեխայի ցանկություը հաշվի առնելն է և վստահության մթնոլորտ ստեղծելը։ Մինչ առաջանդրանքներին անցնելը պետք է զրուցել երեխայի հետ նկարի շուրջ, քննարկել հանձնարարության կատարման եղանակները։ Եվ պետք է միշտ հիշել, որ ոչ բոլոր երխաներն են զարգանում նույն տեմպերով։
ՄԵԾՈՒԹՅՈՒՆ
Երեխաներին պետք է ծանոթացնել առարկաների հատկանիշներին՝ համեմատելով ինչպես տարբեր չափի, այնպես էլ միևնույն չափեր ունեցող երկու առարկաներ՝ ըստ երկարության, բարձրության, լայնության, հաստության և մեծության։
Օր․՝ երկար, կարճ, հավասար — երկարություն
բարձր, ցածր, հավասար — բարձրություն
հաստ, բարակ, հավասար — հաստություն
մեծ, փոքր, հավասար — մեծություն
․ Սովորեցնել խմբավորել առարկաներն ըստ երկարության, բարձրության, լայնության և այլն։ Օր․՝ ըստ երկարության խմբավորելով՝ երեխաները առարկաների մի խմբում տեղավորում են նույն երկարության բոլոր առարկաները՝ անտեսելով նրանց մյուս հատկանիշները։
․ Սովորեցնել մեծության որևէ հատկանիշի համաձայն առարկաները դասավորել աճող և նվազող կարգով։ Սովորեցնել հասկանալ հատկանիշի հարաբերականությունը։ Օր․՝ կարմիր ժապավենն ավելի երկար է կապույտից, դեղինից, սպիտակից, բաըց ավելի կարճ է երկնագույնից և կանաչից։
․ Սովորեցնել աչքաչափով գտնել այնպիսի առարկաներ, որոնք մեծ կամ փոքր են նմուշից, ավելի ուշ՝ առարկաներ, որոնք հավասար են նմուշին։ Շարքում գտնել ավելորդ առարկան, իսկ պակասը՝ լրացնել։
․ Սովորեցնել երեխաներին գնահատել առարկաների չափը՝ ելնելով նրա 2 չափումներից։ Մի մատիտը հաստ է, բայց կարճ է, մյուսը՝ բարակ, բայց՝ երկար և այլն։
․ Սովորեցնել թվի կախվածությունը ընտրված չափից։ Երեխաները պետք է հասկանան, որ հավասար մեծության առարկաները, միևնույն չափիչով չափելիս, ստանում են միևնույն թիվը, իսկ միևնույն չափիչով անհավասար առարկաները չափելիս ստանում են տարբեր թվեր։ Որքան մեծ է առարկան, այնքան մեծ թիվ է ստացվում և՝ հակառակը։
ՄԵԾ – ՓՈՔՐ
Սովորաբար երեխաները լավ հասկանում են «երկար», «կարճ», «բարձր», «ցածր», «հաստ», «բարակ», «լայն-նեղ», «մեծ-փոքր» բառերի իմաստը, սակայն օգտագործել իրենց խոսքում դժվարանում են և հաճախ «երկար», «լայն», «բարձր» բառերը փոխարինում են «մեծ» բառով, իսկ «կարճ», «նեղ», «ցածր» բառերը՝ «փոքր» բառով։Երեխաների համար ստեղծելով խաղային իրավիճակներ իրենց շրջապատող առարկաների օգնությամբ կարող ենք սովորեցնել համեմատել ինչպես հակադիր՝մեծ-փոքր,լայն-նեղ,հաստ-բարակ,բարձր-ցածր,այնպես էլ նույն չափի առարկաներ։
Օր՝․երեխային առաջարկել,որ տուփի մեջ խառը լցված կոճակները բաժանի և դասավորի ըստ նրանց չափի և գույնի։Հասնել նրան,որ երեխան ասի՝ «սրանք կարմիր են և մեծ,իսկ սրանք կապույտ են և փոքր»։
Օր՝․սեղանին դասավորել միանման և տարբեր առարկաներ։Հետո երեխային առաջարկել, որ միջից գտնի չափով հավասարները,ապա՝ տարբերները։
ԵՐԿԱՐ — ԿԱՐՃ
Երեխաները պետք է կարողանան առարկաները համեմատել նաև ըստ երկարության։ Առարկաները երարությամբ համեմատելիս, պետք է դնել իրար վրա, ձախ եզրերը պետք է հավասերեցնել, և եթե առարկաներից որևէ մեկից աջ կողմում ավելորդ մաս է մնում, ուրեմն մեկը երկար է, մյուսը կարճ։ Իսկ եթե աջ և ձախ կողմերում եզրերը համնկնում են, նշանակում է, որ նրանք երկարությամբ հավասար են։
Օր՝․երեք տարբեր երկարության ժապավեններ,իրար վրա դնելով, կարող ենք որոշել, թե որն է երկար, որը՝ կարճ,որը՝ ավելի կարճ։
ԲԱՐՁՐ – ՑԱԾՐ
Ըստ բարձրության երկու առարկաները համեմատելիս, պետք է առարկաները տե- ղադրել իրար կողք այնպես, որ համնկնեն ներքևի ներքևի եզրերը, ապա՝ առարկայի վերևի եզրերը, եթե եզրերից մեկը բարձր է մյուսը՝ ցածր, ըստ դրա որոշել առարկաներից բարձրն ու ցածրը։
Օր՝․ չափել երեխաների հասակները, որոշել նրանց բարձր ու ցածր լինելը։
Երեխաների հետ լեգոներով երկու աշտարակ կառուցել և համեմատել, թե որն է բարձր, որն է ցածր։
ԼԱՅՆ – ՆԵՂ
Առարկաները, լայնությամբ համեմատելիս, անհրաժեշտ է տեղադրել իրար վրա այնպես, որ համընկնեն նախ ներքևի եզրերը ապա ձախ եզրերը։
Օր՝․ թղթից կտրել նույն երկարությամբ, սակայն լայն ու նեղ ուղղանկյուներ և դնելով իրար վրա համոզվել որն է լայն, որը՝ նեղ։
ՀԱՍՏ-ԲԱՐԱԿ
Երեխաներին առաջարկել կարգ ու կանոն մտցնել գրապահարաններում՝ գրքերը դասավորելով հաստից բարակ հաջորդականությամբ, հետո հարցնել թե ո՞ր գիրքն է ամենահաստը,ո՞ր գիրքն է ամենաբարակը։
Գոհար Հովհաննիսյանի բլոգ 